Weerbare overheid
We faciliteren, ondersteunen en moedigen onze Gelderse ketenpartners aan bij de aanpak van ondermijnende criminaliteit.
Ondermijningsbeelden en Rode Draden-beeld
Het RIEC-ON begon begin 2016 ondermijningsbeelden te maken van Gelderland en Overijssel. Omdat wij een goede informatiepositie en zicht op de problematiek heel belangrijk vinden, gaven we het RIEC-ON in 2017 opdracht alle Gelderse gemeenten versneld een ondermijningsbeeld te geven. Op basis van de Gelderse ondermijningsbeelden maakte het RIEC-ON een ‘Rode Draden-beeld’ waarin de meest voorkomende fenomenen van ondermijning in onze provincie staan. Het Rode Draden-beeld geeft naast de belangrijkste fenomenen ook inzicht in gelegenheden en thema’s waar we nog beperkt zicht op hebben (witte vlekken). Dit beeld heeft ons geholpen om passend beleid op te stellen en in te spelen op nieuwe ontwikkelingen om Gelderland weerbaarder te maken tegen de invloeden van ondermijnende criminaliteit.
Subsidieregeling verwijderen drugsafval
Drugsdumpingen komen helaas nog steeds voor in onze provincie. Omdat de veroorzaker van de dumping vaak niet bekend is, kunnen gedupeerden de kosten niet op diegene verhalen. Tot september 2018 was er een landelijke subsidieregeling om grondeigenaren en gemeenten te compenseren. Daarna zetten wij deze subsidie voort om te voorkomen dat onschuldige inwoners de dupe worden van ondermijnende criminaliteit. Sinds 2021 wordt de subsidieregeling voor het verwijderen van drugsafval uitgevoerd in IPO-verband met geld vanuit het Rijk.
Districtelijke ondermijningsteams Gelderland-Midden (GM) en Noord- en Oost-Gelderland (NOG)
Voor het programmaplan Weerbaarheid 2019-2023 vroegen we input aan de voorzitters van de districtelijke veiligheidsoverleggen. Zij noemden 4 onderwerpen waar het programma hen bij zou kunnen ondersteunen in de aanpak van ondermijning. Een van deze onderwerpen was: uitvoerende kwaliteit. Zij gaven aan dat gemeenten behoefte hebben aan goede ‘handjes’. We daagden de districten actief uit om met een initiatief te komen. Dit leidde tot de districtelijke ondermijningsteams in Gelderland-Midden en Noord- en Oost-Gelderland, die wij 2 jaar lang financieel ondersteunen. De teams kunnen op verzoek van een deelnemende gemeente ingezet worden (gemeenten zijn leidend) voor goed toezicht op en handhaving van de bestuurlijke aanpak van verschillende ondermijningsthema’s.
Rioolwateronderzoek KWR
Gegevens van de productie, het gebruik en de export van drugs zijn vaak onbekend. Hoeveel synthetische drugs er worden gemaakt (productievolume) wordt meestal geschat op basis van inbeslagnames van grondstoffen en/of het eindproduct. De productie van synthetische drugs leidt tot een grote hoeveelheid chemisch afval die ook informatie geeft over de grootte van de productie van synthetische drugs. Samen met provincie Noord-Brabant hebben we in 2021 wateronderzoeksinstituut KWR opdracht gegeven om op basis van verschillende emissieroutes van drugsproductieafval de daaraan gerelateerde productie te schatten. KWR werkte voor dit onderzoek samen met Mehlbaum Onderzoek en het Nederlands Forensisch Instituut (NFI). In juni 2022 was het rapport klaar. Uit de analyses blijkt dat per kilo geproduceerde amfetamine naar schatting 26 (19-38) liter afval wordt geproduceerd per jaar. Per kilo MDMA is dat 25 (21-31) liter of 43 (29-58) liter afval per jaar, afhankelijk van de gebruikte productiemethode. Een schatting van de totale landelijke jaarlijkse productieomvang afgeleid uit vondsten op productielocaties, dumpingen en resten in het riool komt op een niveau van 29 ton amfetamine en 41-43 ton MDMA per jaar.
Onderzoek Nederlandse School voor Openbaar Bestuur (NSOB)
We gaven de NSOB opdracht om onderzoek te doen naar de rol van provincies in de aanpak van ondermijning. Het essay is opgeleverd en gepubliceerd op de website van de NSOB. We zien hierin de bevestiging van de aanpak die we ontwikkelen en uitvoeren om Gelderland weerbaarder te maken. We deelden het essay met alle provincies.
Het Gelders Ondermijningscongres
In september 2022 organiseerden we het Gelders Ondermijningscongres in het Huis der Provincie. Deze dag stond volop in het teken van netwerken, inspireren en kennisdelen over goede (Gelderse) initiatieven in de aanpak van ondermijning. Onder begeleiding van dagvoorzitter Anniko van Santen kwamen er verschillende sprekers aan het woord (misdaadjournalist Jan Meeus, directeur van de Rijksrecherche Arthur van Baaren en cybercrime-expert Wouter van Dongen). In verschillende workshops deelden deelnemers kennis en kregen ze praktische handvatten.
Deelname stuur- en werkgroepen
We zijn ambtelijk vertegenwoordigd in de stuur- en werkgroepen ondermijning in alle 3 veiligheidsdistricten (Noord- en Oost-, Midden-, en Zuid-Gelderland). We nodigen en dagen gemeenten vanuit deze groepen nog steeds uit om met initiatieven te komen.
Integrale proef Analyse Synthetische Drugs in Oost-Nederland
Eind 2017 startte de proef Analyse Synthetische Drugs om de informatie over ondermijnende synthetische drugscriminaliteit te vergroten. Binnen deze proef werkten Belastingdienst, Team Ketentoezicht Gelderse Omgevingsdiensten, Openbaar Ministerie, politie en het RIEC-bureau (het syndru-projectteam) samen om het zicht op en het inzicht in de synthetische drugsproblematiek te verbeteren in de gebieden Gelderland-Zuid en Gelderland-Midden. De inzet van het Team Ketentoezicht werd grotendeels door ons betaald vanuit het programma Weerbaarheid. Onderzoekers van het Onderzoeksprogramma Politie en Wetenschap volgden de proef van binnenuit, om zo de beslissingen, handelingen, uitkomsten, de rol van de analisten in het RIEC-verband en partners in het veld te kunnen waarnemen en duiden. De proef toont volgens hen aan dat met een gedreven integrale aanpak belangrijke opsporingsinformatie boven tafel gehaald kan worden. Er zijn volop kansen om samen met ketenpartners een beeld te krijgen van de processen en netwerken achter de synthetische drugscriminaliteit. Tegelijkertijd toont het onderzoek ook de versnipperde aanpak in het veld, de gebrekkige slagkracht van de overheid ten aanzien hiervan en de achterstand in informatie. De opsporing blijkt momenteel nog niet voldoende in staat de verkregen informatie bij te houden.