Samenvatting
Twee machtige Europese rivieren stromen door Gelderland: de Maas en de Rijn. De Rijn heeft daarnaast zijn vertakkingen Waal, Nederrijn-Lek en IJssel. De rivieren bepalen voor een belangrijk deel onze Gelderse identiteit; waar we wonen, werken en recreëren. De helft van de Gelderlanders woont binnen 5 kilometer van een rivier. Onze rivieren zijn onmisbare schakels in ons natuurnetwerk en belangrijke transportcorridors voor onze economie. Komende decennia zijn verdere aanpassingen aan de rivieren nodig om de gevolgen van klimaatverandering tegen te gaan. Niet alleen in Gelderland, maar ook in de rest van Nederland. Veel partijen werken daarom aan een toekomstbestendig rivierengebied. Het Rijk en de waterschappen pakken dit op met het programma Integraal Riviermanagement (IRM) en het Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP). Daarin zijn we nadrukkelijk partner. Dit biedt niet alleen kansen om de ambities uit onze Omgevingsvisie Gaaf Gelderland te realiseren, zoals klimaatadaptatie, biodiversiteit, energietransitie en woon- en leef- omgeving. Door onze krachten te bundelen kunnen we ook samen de ruimtelijke kwaliteit versterken.
Panorama Gelderse Rivieren en gidsprincipes
De Omgevingsvisie Gaaf Gelderland beschrijft de ambities voor de toekomst van onze provincie. Het Panorama Gelderse Rivieren concretiseert het toekomstperspectief voor de Nederrijn-Lek, de Waal, de IJssel en de Maas. Het is een integrale en gebiedsgerichte uitwerking van de provinciale ambities, als stip op de horizon en als handelingsperspectief. We beschrijven hoe we onze ambities kunnen verbinden aan die van onze partners en welke rollen we daarin hebben. Dat doen we op meerdere schaalniveaus (op niveau van de rivieren, riviertakken of delen van de rivier).
Het panorama geven we vorm aan de hand van vier gidsprincipes. De gidsprincipes komen voort uit een lagenbenadering die we specifiek voor het rivierengebied ontwikkelden (zie de figuur links boven). Elke laag draagt bij aan de ontwikkeling, maar iedere onderliggende laag stelt voorwaarden aan de bovenliggende laag. Dit helpt bij het maken van keuzes op de verschillende schaalniveaus en om de ruimtelijke kwaliteit te versterken. Vanuit de gidsprincipes laten we zien hoe onze ambities zich vertalen naar opgaven in het rivierengebied. Daarnaast maken we duidelijk welke rol we willen spelen en wat voor partnerschap we zien in de uitvoering. Voor de verschillende riviertakken stelden we een apart panoramabeeld op. Hierin staan de kernkwaliteiten van elke rivier en de samenhang tussen alle ambities en opgaven. Het is onze wens voor de toekomst, een richtinggevend perspectief. Dit zal helpen in de gesprekken met onze partners om tot uitvoering te komen. Het Panorama is geen nieuw beleidsprogramma met bijbehorende provinciale middelen. Wel willen we vanuit de omgevingsgerichte vertaling van onze eigen programma’s, zoals ons natuurprogramma, komen tot krachtige verbinding met programma’s van Rijk en andere partners. In het kader van het Deltaprogramma en IRM loopt al een samenwerking tussen het Rijk en de regio’s. Deze samenwerking biedt een goede basis om verdere stappen te zetten. Wij zien meerwaarde in een integrale gebiedsgerichte uitvoeringsagenda per riviertak. Hierin komen afspraken over ambities en doelen vanuit verschillende programma’s van Rijk en regio integraal samen. Dit voor de middellange termijn (2022- 2035) met een doorkijk naar de lange termijn. Gezien onze opgave is vooral ons natuurprogramma van belang.