Vervolgstappen
Samenwerken in uitvoeringsagenda’s
Het Panorama beschrijft op hoofdlijnen onze ambities. Deze zijn voor ons het vertrekpunt voor een gesprek over een gebiedsgerichte samenwerking. Dit gesprek willen we zowel intern als met onze externe partners voeren. In het kader van het Deltaprogramma en IRM loopt al een samenwerking tussen het Rijk en de regio’s. Deze samenwerking biedt een goede basis om verdere stappen te zetten. Wij zien meerwaarde om in dit verband een integrale gebiedsgerichte uitvoeringsagenda op te stellen per riviertak. Daarmee kunnen we gezamenlijk:
- overzicht creëren waar we kansen zien om ambities te programmeren en realiseren, bijvoorbeeld in gebiedsprocessen en projecten;
- bijdragen in het vergroten van de betrokkenheid van partners en de omgeving en het vinden van experimenteerruimte. Zo benutten we ook elkaars (bestuurs)kracht, expertise en instrumenten en maken we werk met werk. De complexiteit van alle opgaven en de omgevingswet vraagt om slimme coalities. Niet alleen dat we als één overheid acteren (Rijk, provincies, waterschappen en gemeenten), maar ook dat we goed afstemmen en samenwerken met bedrijven, maatschappelijke organisatie en bewoners;
- inzetten op een adaptieve aanpak voor de middellange termijn (2022-2035). Met onze blik op de toekomst, pakken we kansen. Als we onderweg nieuwe inzichten opdoen, stellen we de agenda tijdig bij. Door steeds de korte- en lange termijn te verbinden, voorkomen we spijtmaatregelen en desinvesteringen. Dat is een iteratief proces;
- regionale ambities, dus ook die van ons, koppelen aan landelijke programma’s (zoals Deltafonds en Groeifonds), EU-programma’s en bijdragen van derden. Daarmee bundelen we effectief de verschillende financieringsmogelijkheden.
Voor de duidelijkheid: het Panorama is geen provinciaal programma met bijpassend budget. Wij zullen steeds een aparte afweging maken over onze inzet van instrumenten en in het bijzonder van onze middelen. Gezien onze doelen voor het rivierengebied, zal onze financiële bijdragen voornamelijk bestaan uit beschikbaar gestelde middelen voor onze natuuropgaven.
Criteria voor rolneming
De hieronder genoemde criteria zullen meebepalen welke rol we innemen en welke prioriteiten we stellen. Het is ook een vertrekpunt voor onze deelname in gebiedsprocessen en projecten. Dat kan ook inhouden dat we bepaalde zaken niet meer, minder intensief of vanuit een andere rol doen. De criteria zijn:
- bijdrage aan provinciale ambities en belangen: onze ambities en doelen worden gerealiseerd en belangen zijn gediend zoals omschreven in onze omgevingsverordening;
- meerwaarde van integrale aanpak: er ontstaat synergie doordat meerdere urgente opgaven in tijd en ruimte samenkomen;
- (bestuurs)kracht van partners: er zijn meerdere partijen betrokken die verantwoordelijkheid nemen;
- zicht op financiering: er is zicht op eigen middelen en op cofinanciering. Dit blijkt bijvoorbeeld uit een preverkenning;
- meerwaarde rol als middenbestuur: zonder onze inzet ontstaat er onvoldoende samenhang en samenwerking.
In deze paragraaf geven we een totaalbeeld van lopende en potentiële gebiedsprocessen en -projecten langs de Gelderse rivieren. Dit gaat om projecten en processen waarin wij een rol hebben of onze rol nog moeten bepalen. Voor lopende projecten zijn vaak al concrete samenwerkingsafspraken gemaakt. Voor nog te bepalen en te verkennen projecten moeten deze afspraken nog worden gemaakt, vaak als resultaat van een gebiedsproces. Daarin bepalen we onze rol verder op basis van voorgenoemde criteria. In deze gebieden en projecten komt een deel van onze ambities of opgaven samen met ambities en opgaven van onze partners. Deze opsomming is bedoeld om gerichter het gesprek met partners aan te gaan en meer synergie en samenwerking in de programmering te realiseren. We maken onderscheid in:
- uiterwaardprojecten met prioritaire natuuropgaven;
- complexe gebiedsprocessen;
- dijkversterkingen;
- en bijzondere plekken.
Uiterwaardprojecten met prioritaire natuuropgaven
Dit zijn projecten waarbij we onze opgaven voor GGN (2025) en N2000 (2036) moeten realiseren. Hier kan een win-winsituatie met KRW (Rijkswaterstaat), delfstoffenwinning of andere functies ontstaan. Over deze projecten maken we zo veel mogelijk afspraken met partners over realisatie. Als partners deze niet kunnen oppakken, vervullen we zelf een (mede)trekkende rol. Daar waar agrarische bedrijven grondposities hebben, wordt in het gebiedsproces gezocht naar oplossingen, zoals afspraken over (agrarisch)natuur- en uiterwaardenbeheer. Dit kan ook bijdragen aan stikstofreductie. Bij delfstoffenprojecten zijn we bevoegd gezag en stimuleren we een integrale aanpak en ruimtelijke kwaliteit. Daarnaast bieden het landelijk programma IRM, de PAGW en het (in het coalitieakkoord aangekondigde) Nationaal Programma Landelijk Gebied kansen om korte- en middellange termijn te verbinden.
Complexe gebiedsprocessen
In deze deelgebieden komen natuur, water(veiligheid) en andere opgaven samen. Lopende projecten zijn Rivierklimaatpark IJsselpoort, Meanderende Maas en Grebbedijk. Voor deze gebiedsprocessen liggen afspraken met partners vast in overeenkomsten. Voor Havikerwaard en Alem-Sint Andries is een preverkenning gestart. Deze MIRT-onderzoeken zijn ook IRM-pilots. Daarnaast komt een aantal nieuwe gebieden in beeld: Gelderse Poort, Kop van de Betuwe, Middenwaal en Omgeving Zutphen. Hier liggen kansen om voor de middellange termijn opgaven te verbinden zoals IRM, de HWBP, de PAGW, verstedelijkingsopgaven, verduurzaming scheepvaart en havenontwikkeling (Gelderse Corridor), landbouwtransitie, CO2- en stikstofreductie, energietransitie en erfgoed. Deze opgaven spelen grotendeels tussen 2025 en 2035. Het is belangrijk om hier tijdig op te anticiperen met idee- en planvorming. Zeker om de daarvoor beschikbaar komende financieringsmogelijkheden te benutten (zoals Deltafonds, Programma Natuur, Groeifonds en EU-fondsen). Wij zullen onze rol in deze processen nader bepalen. Dit doen we in nauwe afstemming met onze partners.
Dijkversterkingen
Waterschappen staan aan de lat voor dijkversterkingen. Deze worden geprogrammeerd en gefinancierd in het kader van het HWBP. Wij zijn bevoegd gezag voor de goedkeuringsbesluiten van het Projectplan Waterwet en staan aan de lat voor de gecoördineerde procedure. Wij faciliteren de waterschappen in de realisatie van integrale uitwerkingen en gebiedsontwikkeling waar dit meerwaarde biedt. Gastvrije Waaldijk is daarvan een mooi voorbeeld. Wij stimuleren dat er steeds een goede afstemming is tussen dijkversterkingen, onze eigen natuuropgaven en de maatregelen in het kader van IRM. Zeker waar het gaat om synergie tussen dijkversterking, rivierverruiming en natuurontwikkeling.
Bijzondere plekken
Wij zien ook een aantal bijzondere plekken waar ontwikkelingen bijdragen aan onze ambities. Met de verdere agendering en programmering zullen nog andere bijzondere plekken in beeld komen. Hier bepalen we per geval onze rol en bijdrage en proberen we meerdere programma’s met elkaar te verbinden. Enkele voorbeelden zijn Loevestein-Munnikenland (erfgoed-natuur), het Engieterrein Nijmegen (economie-energietransitie-logistiek) en het Heuffterrein (herbestemming van hoogwatervrije terrein).