2. Planoriëntatie

• Oriënteren op mogelijkheden van inzetten van circulaire woningconcepten
• Zorgen dat binnen de gebiedsvisie circulaire woonconcepten toegepast kunnen worden.

Beeld-kwaliteitsplan en specifieke prestatie-eisen

De ontwikkelopgave zit bij conceptueel bouwen in de gebiedsontwikkeling, de locatie. Gemeente en woningcorporatie of andere markpartijen kijken samen naar de stedenbouwkundige context en welke woningconcepten hier binnen passen. Vaak heerst er nog het idee dat conceptueel gebouwde woningen van inferieure kwaliteit zijn. Terwijl er veel verschillende concepten zijn, met meer en minder architectonische eigenheid en vrijheid.

Om Circulaire Woningconcepten mogelijk te maken is het gewenst om in een vroegtijdig stadium de kaders, waar mogelijk samen met woningcorporaties en ontwikkelaars helder te hebben. Om de conceptontwikkeling te stimuleren worden er bij voorkeur geen materiaalkeuzes en detaillering geëist. Wel is het van belang dat de gemeente in samenwerking met de opdrachtgever en andere belanghebbenden de prestatie-eisen voor het gebied of locatie vaststellen. Denk hierbij aan de ruimtelijke kwaliteit bijvoorbeeld de mate van biodiversiteit en eigenheid van het plangebied. Maar ook het vaststellen van prestatie-eisen op het gebied van volkshuisvesting, circulariteit, mobiliteit, sociaal maatschappelijke en ruimtelijke en architectonische kwaliteit en gezondheid zijn van belang. Als gemeente is het van belang je samen met de opdrachtgever te oriënteren op alle mogelijke concepten zodat er verschillende concepten binnen het gestelde kader passen. Bijvoorbeeld in de conceptenboulevard kun je zien wat zoal de mogelijkheden zijn. Er zijn veel verschillende woningconcepten, met elk eigen prestaties die geleverd worden. Het gaat erom het juiste woningconcept toe te passen op een bepaalde locatie. Niet alle thema’s zullen maximaal scoren, maar dit hoeft ook niet. Als gemeente wil je immers samen met de opdrachtgever prestatie-eisen stellen die financieel realiseerbaar zijn. Daarvoor is het wenselijk om in het stadium van planoriëntatie met woningcorporaties en andere ontwikkelaars in overleg te gaan zodat een gezamenlijk afwegingskader opgesteld kan worden, zie afwegingskader. Ga met elkaar in overleg en maak keuzes. Dit vraagt om openheid en transparantie, en vertrouwen. Neem ruimtelijke en sociale kwaliteit nadrukkelijk mee in het beeld-kwaliteitsplan Betrek de beoordelaars van ruimtelijke kwaliteit vanaf de initiatieffase en definieer een duidelijke rol voor hen in het project.

Denk vanuit stedenbouwkundige en architectonische mogelijkheden voor de beeldkwaliteit van industriële woningen (en niet alleen in belemmeringen). Voel je veilig om het gesprek aan te gaan.

Conceptbouw een kans voor stedenbouwkundige kwaliteit

Industrieel en conceptueel geproduceerde woningen zijn niet van conventioneel gebouwde woningen te onderscheiden. Tegelijkertijd bestaat, op basis van ervaringen uit het verleden, het beeld dat conceptbouw leidt tot een eentonig straatbeeld en daarmee tot een bedreiging voor de stedenbouwkundige kwaliteit. Deze beelden zijn echter gebaseerd op een oude manier van werken, en zijn niet representatief voor de toekomst. Met het huidige conceptuele aanbod kan een divers en aantrekkelijk straatbeeld worden gerealiseerd en elke gewenste ruimtelijke kwaliteit.

Gestandaardiseerde woningbouw vraagt wel goede afstemming tussen stedenbouw, architectuur en landschap. Denk hierbij aan de situering van de woning in de buurt, de balans tussen repetitie en verbijzondering in de gevelarchitectuur, het ontwerp van plattegronden die aansluiten op de lokale context, flora en fauna en de toekomstige woonvraag. Het is wenselijk om ontwerpkracht en gebiedskennis op tijd in te zetten om de verschillende opgaven met name op gebiedsniveau met elkaar te verbinden. Ontwerpers dienen bij gebiedsontwikkeling dan ook tijdig betrokken te worden zodat zij kunnen meedenken over kwaliteit in de verschillende fasen van initiatief tot en met realisatie.

Architectonisch kader Ruimtelijke kwaliteit bij industriële woningbouw

De productie richt zich bij verdere standaardisatie van onderdelen en modules, die per woning op een andere manier met elkaar gecombineerd kunnen worden. In combinatie met meer natuurlijke (biobased) materialen kan daardoor een nieuw soort architectuur ontstaan, die de stedelijke kwaliteit zelfs verhoogt. Zo kan bijvoorbeeld met parametrisch ontwerpen binnen een bestaand kader echte individualiteit verkregen worden.

Aandachtspunten

• Industriële woningconcepten kunnen zorgen voor een hoge ruimtelijke kwaliteit. Door te kiezen voor een standaard bouwkundige basis, is er meer tijd en geld beschikbaar voor unieke kenmerken of investeringen in de openbare ruimte.
• Er moet een goede balans komen tussen het ontwerpen vanuit de mogelijkheden van industriële productie en het ontwerpen vanuit stedenbouwkundige perspectief. Dat vraagt om een voortdurende open dialoog tussen architecten, stedenbouwkundigen, welstandscommissies, aanbieders, producenten, gemeenten, bewoners en opdrachtgevers.
• Bouwstroom Stedelijk gebied Eindhoven: Home | Stedelijk Gebied Eindhoven

Tijdelijke vergunningen en Flexwonen

Wanneer geen sprake is van een “stedelijk ontwikkelingsproject” kunnen gemeenten tijdelijke vergunningen verstrekken om snelheid in de ontwikkeling te verkrijgen. Tijdelijke vergunning is een instrument om woningbouw op gang te brengen op locaties zonder de bestemming wonen. Vooral bij tijdelijke vergunningen kan eenvoudiger gekozen worden voor Circulaire Woningconcepten. Een tijdelijke vergunning kan later ook altijd nog omgezet worden naar een permanente vergunning.

Voor spoedzoekers (zoals studenten, thuislozen, statushouders, gescheiden mensen) kan flexwonen een oplossing zijn. Het gaat hierbij voornamelijk om modulaire woningen die verplaatsbaar zijn en daarmee flexibel kunnen worden ingezet, bijvoorbeeld op locaties die tijdelijk beschikbaar zijn. Maar ook leegstaande gebouwen lenen zich voor flexwonen. Innovaties rondom het ontwerp en de productie van flexwoningen ontwikkelen zich razendsnel en maken duidelijk dat ze duurzaam en circulair gerealiseerd kunnen worden. Het College van Rijksadviseurs deed onderzoek naar flexwonen.

Voorbeeld:

Flexwoningen ‘s Hertogenbosch