Ontgrondingen

Europees en landelijk kader

We zijn bevoegd gezag op basis van de Ontgrondingenwet. De Ontgrondingenwet regelt vooral het afgraven van oppervlaktedelfstoffen, zoals zand, grind en klei. Ontgrondingen komen voor bij het bouwrijp maken van woonwijken, wegenaanleg en waterwerken en bij zand- en kleiwinning.

De vergunningverlening is gebaseerd op een wettelijk voorgeschreven afweging van alle betrokken belangen bij de uitvoering van ontgrondingen. Het betreft algemene belangen als bouwgrondstoffenvoorziening, ruimtelijke ordening, natuur en landschap, veiligheid, milieu, waterhuishouding, archeologie, aardkundige waarden, maar ook bijzondere (particuliere) belangen van de aanvrager, omwonenden en andere direct belanghebbenden.

Provinciaal beleid

We willen dat bij ontgrondingen gewenste functies worden gerealiseerd, zoals natuurontwikkeling, rivierverruiming, recreatie, wonen aan het water en waterberging. Het beleid voor winning van oppervlaktedelfstoffen (zand, grind, klei en kalkzandsteen) hebben we vastgelegd in het Beleidsplan zand- en kleiwinning. Om te sturen op locatiekeuze en ruimtelijke meerwaarde kunnen we indien nodig het RO- instrumentarium inzetten en sturen daarbij op ruimtelijke meerwaarde. Bij vergunningverlening worden de bij ontgronding betrokken belangen afgewogen en voorschriften gesteld ter bescherming van die belangen. In de omgevingsverordening zijn procedurevoorschriften voor de vergunning opgenomen. Daarnaast is in de omgevingsverordening aangegeven voor welke handelingen geen vergunning is vereist.

We willen ontgrondingsprojecten zo veel mogelijk via marktwerking tot stand laten komen. Daarnaast moet er sprake zijn van maatschappelijk draagvlak, functiekoppeling en ruimtelijke meerwaarde. Het beoordelen van de ruimtelijke meerwaarde is complex bij ontgrondingen die meerdere jaren duren. Vaak zijn bij vergunningverlening nog geen concrete initiatieven bekend over de eindafwerking. Veiligheid en verantwoord beheer zijn harde randvoorwaarden bij de uitvoering.

Risico’s

De grootste risico’s bij ontgrondingen zijn:

• afschuiven/ondermijning talud bij handelen in strijd met voorschriften;
• verstoring van het ecosysteem;
• handelen in strijd met overige voorschriften.

Bij het toezicht maken we onderscheid tussen diepe zandwinningen (industriezandwinning), kleiwinningen (voor de keramische industrie) en overige ontgrondingen (sloten, poelen, retentievijvers etc.). Het risico op afschuiven van het talud speelt bij alle diepe zandwinningen en een deel van de kleiwinningen (ca. 60%) en niet bij de overige ontgrondingen.

Ontgrondingen hebben (in volgorde van risico) het grootste effect bij:

• diepe zandwinningen;
• kleiwinningen;
• overige ontgrondingen (bijvoorbeeld het maken van een civieltechnisch werk).

Bestuurlijke aandacht voor een dossier leidt tot meer aandacht in de uitvoering, zoals bij projecten in het kader van Ruimte voor de Rivier.

In de praktijk betreft het vaak kleinere overtredingen. Incidenteel constateren we ontgrondingen waarvoor een vergunning nodig is, maar deze niet is aangevraagd.

Basis uitvoeringsniveau

Jaarlijks ontvangen we aanvragen voor grote ontgrondingen. Van veel werken is de vergunning verleend en vindt de ontgronding plaats; dit zijn vaak werken die meerdere jaren duren. Na de melding van de start kan het werk ook periodes stil liggen.

We beperken via vergunningvoorschriften toezicht het risico op het afschuiven van het talud bij diepe zandwinningen. Dit doen wij door het uitvoeren van een startcontrole, regelmatige locatiebezoeken en het frequent monitoren van de diepte (dieptemetingen). Afhankelijk van de locatie en het type winning is de kans op afschuivingen groter. Bij diepe zandwinningen is het risico op afschuiven het grootst, waardoor deze frequenter worden bezocht. Op de overige ontgrondingen houden we steekproefsgewijs toezicht.

Beleidsspeerpunt

Met de uitvoering van het basis uitvoeringsniveau voldoen we aan de wettelijke eisen en realiseren we het provinciaal beleid. Er worden, aanvullend aan het basis uitvoeringsniveau, geen specifieke speerpunten voor de uitvoering van deze wet benoemd.