Kwantitatief grondwaterbeheer

Europees en landelijk kader

De Kaderrichtlijn Water (KRW) en de Waterwet regelen onder andere de verantwoordelijkheid voor monitoring van de kwaliteit en de bescherming van het grondwater. De provincie is vanuit de KRW en Waterwet verantwoordelijk hiervoor bij winningen voor menselijke consumptie.

De provincie regelt het kwantitatieve grondwaterbeheer, op basis van de Waterwet. Bij de beoordeling van aanvragen voor vergunningen voor het onttrekken van grondwater worden ook de kwalitatieve aspecten meegewogen.

De provincie is bevoegd gezag voor de volgende drie categorieën grondwateronttrekkingen:

• industriële onttrekking groter dan 150.000 m³ per jaar;
• openbare drinkwatervoorziening (Vitens);
• open bodem energiesystemen.

De waterschappen zijn het bevoegd gezag voor de overige grondwateronttrekkingen.

We hebben vanuit de Drinkwaterwet een zorgplicht voor het duurzaam behouden van de openbare drinkwatervoorziening. Bij de uitoefening van onze bevoegdheden en toepassing van wettelijke voorschriften geldt de duurzame veiligstelling van de openbare drinkwatervoorziening.

Provinciaal beleid

We willen vanuit de Omgevingsvisie Gelderland de beschikbaarheid van de grondstof voor de openbare drinkwatervoorziening veiligstellen en bij besluiten rekening houden met de openbare drinkwatervoorziening. Vergunningaanvragen voor grondwateronttrekkingen beoordelen we op basis van een afweging van optimale watercondities voor alle betrokken belangen.

De VTH-taken dragen bij aan de doelen van het programma Water, te weten:

• Een grondwateronttrekking mag geen onacceptabele schade veroorzaken aan (andere) bij het grondwater betrokken belangen.
• Grondwater wordt effectief en efficiënt gebruikt.
• Grondwater wordt bij voorkeur gebruikt voor hoogwaardige doelen. (geen eenmalige doorstroomkoeling = duurzaamheidprincipe).
• Bodemenergiesystemen worden zo aangelegd dat de beschikbare hoeveelheid energie in de bodem zo goed mogelijk wordt benut. Bovendien mag er geen nadeel veroorzaakt worden voor grondwateronttrekkingen, die onder andere Vitens ook voor menselijke consumptie gebruikt.

In 2019 formuleren we de maatregelen voor de nieuwe planperiode van de KRW stroomgebied- beheerplannen. In deze plannen verwerken we de eerste gegevens van de betrokken bedrijven. De vergunningen zijn in de periode 2016-2017 aangepast (geactualiseerd). In 2019 worden de vergunningen voor onttrekkingen voor menselijke consumptie in overeenstemming gebracht met de maatregelen die in de feitendossiers van 2018 zijn beschreven.

Risico’s in relatie tot de samenstelling van het grondwater

Bij aanvragen voor onttrekkingen voor menselijke consumptie stelt de aanvrager een feitendossier op. Hierin vermeldt de aanvrager welke relevante activiteiten er in de omgeving zijn die een bedreiging kunnen vormen voor de samenstelling van het onttrokken grondwater. Per activiteit worden de risico’s beschreven. Ook de toestand en trend van de samenstelling van het grondwater wordt daarin weergegeven. Afhankelijk van de situatie bevat het dossier maatregelen om op verantwoorde wijze met de risico’s om te gaan. In de vergunning kunnen voorschriften staan ter voorkoming van de achteruitgang van de samenstelling van het grondwater alsmede monitoring van de samenstelling van het grondwater.

De provincie is bevoegd gezag voor zo’n 24 bedrijven die zorgen voor water voor de menselijke consumptie Wij voeren bovendien de VTH-taken uit bij de drinkwaterwinningen van Vitens en bij open koude-warmte- opslag systemen (KWO’s).

Illegale grondwateronttrekkingen voor KWO-installaties zijn het grootste risico. Deels wordt dit risico veroorzaakt door een onvolledig beeld van de aantallen KWO’s, hun specificaties en de impact die deze hebben op de ondergrond. Dit kan vooral leiden tot milieuschade en financieel-economische effecten. Het risico van KWO’s is dat water in verschillende watervoerende pakketten wordt vermengd en dat systemen voor bodemenergie verloren gaan door inefficiënte systemen. De kans op fouten bij de aanvraag of een slecht naleefgedrag is groot door een grote afstand tussen de uitvoerder van het werk en het directie/bestuur van het bedrijf.

Gebruik van grondwater heeft (in volgorde van risico) het grootste effect bij de volgende KWO-systemen:

• KWO-systemen met een warmteoverschot die binnen een intrekgebied van een drinkwaterwinning liggen of binnen 1 km van een industriële onttrekking.
• KWO-systemen met een warmte-overschot.
• KWO-systemen met een koude-overschot.

Vanuit onze zorg voor een goede kwaliteit van het drinkwater geven wij de komende jaren onder andere prioriteit aan het naleven van de normen van de Kaderrichtlijn Water.

Basis uitvoeringsniveau

Alle (vergunde) onttrekkingen in het kader van de Waterwet worden geregistreerd in een landelijk register. Op basis van de onttrokken hoeveelheden heffen wij een provinciale grondwaterheffing.

We letten bij de behandeling van vergunningaanvragen op het voorkomen en/of beperken van negatieve gevolgen van grondwaterwinningen. Via o.a. beleidsontwikkeling, monitoring, regelgeving, communicatie en informatievoorziening zorgen wij voor de kwalitatieve bescherming van het grondwater voor zover dat bestemd is voor menselijke consumptie.

Bij KWO-systemen worden opleveringscontroles, administratieve controles (jaaropgaves en vijfjaarlijkse evaluatierapporten) en periodieke fysieke controles uitgevoerd. Voor de handhaving op de energievoorschriften van KWO-systemen hanteren wij de volgende prioritering:

1. KWO-systemen met een warmte-overschot;
2. KWO-systemen met een koude-overschot die niet voldoen aan de huidige vergunningsvoorschriften.

Bij industriële onttrekkingen houden we voornamelijk administratief toezicht op naleving van de voorschriften. Steekproefsgewijs voeren we een fysieke controle uit. Een jaaropgave kan ook aanleiding geven om fysiek te controleren. Daarnaast verzamelen we de onttrekkingscijfers en leggen we op basis hiervan aanslagen op. Onderdeel van de controle is naleving op het indienen en uitvoeren van de waterbesparingsplannen. Naar aanleiding van dit plan of van de administratieve controle bezoeken we het bedrijf bij onvolkomenheden (indien nodig).

Wij controleren de onttrekkingen voor de openbare drinkwatervoorziening als de jaaropgave daar aanleiding toe geeft. We beginnen met administratieve controles. Daarnaast verzamelen we voor deze onttrekkingen de onttrekkingscijfers en leggen we op basis hiervan aanslagen op. Fysieke controles voeren we uit als administratieve controles daartoe aanleiding geven. Daarbij beoordelen we of er bij de onttrekkingen voor de openbare drinkwatervoorziening nieuwe putten zijn gerealiseerd.

Beleidsspeerpunt

Het actualiseren van vergunningen als gevolg van de Kaderrichtlijn Water vergt een extra investering. Hier zetten wij extra op in.